Methodes van
Inclusief Onderwijs
Het belang van een veilig pedagogisch klimaat
Kinderen leren het best als ze zich veilig en welkom voelen. Op inclusieve scholen zie je dat er veel aan wordt gedaan een veilig klimaat te scheppen waarin iedereen zich welkom voelt: leerkrachten, leerlingen en ouders. Wat zijn hierbij de accenten?
Sam is een tiener die met ondersteuning en de nodige aanpassingen, les volgt met haar vriendinnen in een gewone school OLVC Campus Centrum. In de mini-docu 'SAMen naar school' gaat Chadia Cambie, als ouder van een kind met een handicap, op zoek naar de hefbomen van kwalitatief inclusief onderwijs.
Hoge verwachtingen van iedereen
Als een leerling niet zijn best doet, kan dat ook liggen aan zowel te lage als te hoge verwachtingen. De ervaring leert dat er bij gehandicapte leerlingen te vaak te lage verwachtingen gesteld worden. Probeer eerst de uitdagingen groter te maken als je ziet dat een leerling niet gemotiveerd is. In het inclusieve schoolsysteem, met de aangepaste technische hulpmiddelen, overtroffen de kinderen met een handicap dikwijls alle verwachtingen. Zo blijken veel kinderen te kunnen leren lezen, schrijven en rekenen, terwijl dat nooit verwacht was. Deze kinderen profiteren ervan dat het taal- en rekenonderwijs op inclusieve scholen aan alle kinderen wordt aangeboden, ongeacht zijn of haar gemeten IQ of handicap.
Jacob geniet enorm van boeken en toneel. Hij trad nooit zelf op omdat men ervan uitging dat hij hier niet toe in staat was door zijn zware hersenbeschadiging. Nu heeft hij een praatapparaat waarop 6 x 8 zinnen kunnen worden ingesproken. Als het zijn beurt is, drukt hij op de juiste knop, zodat zijn toneelregels worden opgezegd.
Vriendschap tussen Sofia en Angelo zorgt dat Sofia muziek maakt.
Acceptatie van verschillen door de leerkracht, teamleden, leerlingen en ouders
Juf Carla is leerkracht in groep 7/8. Na haar aanvankelijke aarzeling om een meisje met ernstige verstandelijke beperkingen, dat bovendien veel lawaai maakt, te accepteren, is ze nu blij met haar keuze het meisje toe te laten in haar klas. Ze zegt dat de komst van Suzanne de andere kinderen, juist die met gedragsproblemen, een stuk rustiger en socialer gemaakt heeft. De hele klas is nu gewend aan verschillen tussen kinderen en gaat er prima mee om. Ouders vragen of hun kind volgend jaar weer bij Suzanne in de klas mag omdat hun zoon/dochter het afgelopen jaar zoveel geleerd heeft.
Het belangrijkst bij het scheppen van een veilig pedagogisch klimaat is de voorbeeldfunctie van directeur en leerkrachten. Als zij normaal omgaan met en respect hebben voor een leerling met een handicap, nemen de andere kinderen en ouders dit gedrag vanzelf over. Bij acceptatie hoort ook het toegankelijk maken van de school voor rolstoelers en een rolstoeltoilet (aanvragen bij de gemeente).
Directrice Evelien staat 's ochtends de leerlingen bij de ingang op te wachten. Voor iedereen heeft ze een vriendelijk woord. Als Mohammed binnenkomt in een rolstoel zakt ze door de knieën om hem op ooghoogte opgewekt te begroeten en wacht ze tot hij antwoord kan geven met zijn communicatiebord (door zijn dyspraxie duurt dat even).
Aan het begin van het jaar is een aantal lessen gepland waarin de verschillen tussen kinderen aan bod komen op een manier die het accepteren ervan bevordert. Zoals: maak een poster waarop je opschrijft welke hobby's je hebt, in welk land of regio je geboren bent, wat je graag eet, welke taal of dialect je thuis spreekt. Dit kan je in projectvorm in de verschillende lessen terug laten komen. Zo voelt elk kind zich gewaardeerd om zijn/haar kenmerken en achtergrond omdat er belangstelling voor is.
Aantrekkelijk maken van het leren
Jordan (groep 5, laag IQ) vindt net als veel andere kinderen in zijn klas rekenen niet leuk. De juf gebruikt het hoekspel om hem toch te motiveren mee te doen. De hoeken rond een tafelgroepje worden bezet door een leerling. Jordan heeft de hulp van Yvette om van hoek naar hoek te lopen. De juf geeft een som op (bijvoorbeeld 2+8). Wie het eerst de goede uitkomst geeft, mag door naar de volgende hoek. Staat daar al een kind, dan is dat af Voordat de juf de som hardop zegt, fluistert ze die eerst in het oor van Jordan, zodat hij meer tijd heeft erover na te denken. Jordan is populair in de groep en wordt luid aangemoedigd.
Elke leerkracht kent zo zijn eigen spelletjes die het leren makkelijker en leuker maken, zoals de quiz, Lingo, galgje et cetera.
Duidelijke grenzen
Acceptatie van verschillen betekent niet datje elk gedrag tolereert. Inclusieve scholen geven duidelijk aan welk gedrag welkom is en welk gedrag niet geaccepteerd wordt. Zo bescherm je de leerlingen die door hun handicap zichzelf moeilijk kunnen verdedigen. En het is buitengewoon belangrijk voor kinderen met gedragsproblemen te weten waar de grenzen liggen. Je mag een ander bijvoorbeeld niet uitlachen omdat die iets niet zo goed kan. Pestgedrag wordt niet getolereerd. Elk kind en elke leerkracht floreert in zo'n klimaat. De meeste medewerking van de kinderen verkrijg je door zelf het goede voorbeeld te geven en door de gedragsregels in de klas samen met de kinderen op te stellen. Voorkom dat je alleen 'niet-regels' opstelt. Probeer alles in positieve regels op te schrijven en hang deze 'wel-doen-regels' in woorden en in beeldtaal zicht-baar op ('wees vrienden', 'heb plezier', 'wees voorzichtig op je spullen' et cetera).De leerlingen stellen de regel op dat je elkaar niet mag uitlachen. De leerkrachten en leerlingen hanteren deze regel consequent. Het volleybalteam van de school speelt niet verder als de tegenstander hun speler met Down Syndroom uitlacht.Leo, met diagnose autisme, kwam in groep 5. Leo gilde de eerste weken om alles, als de deur openging, als de schoolbel ging, als iets niet naar zijn zin ging. Net toen de school zich afvroeg hoe dit verder moest, begonnen de klasgenootjes in te grijpen. Ze maakten hem duidelijk dat ze zijn gegil vervelend vonden en dat het niet normaal was. Zij deden het toch ook niet? Binnen korte tijd hield het gegil op. (Fragment uit: Communitykids, een studiereisverslag van de Pameyer Keerkring, 1994).
Documentaire Crip Camp
